MIEJSCE W UMYŚLE

„W jego chorym umyśle istotne miejsce zajmują diabły i czarodzie­je. Stale myśląc o nich uwierzył, że je widział i słyszał. Rozmawiał z nimi, zawierał pakty i przestraszony swoimi własnymi widzeniami uciekał w panice krzycząc: «Pomocy! Diabeł! Diabeł!» Sam dla siebie | też stał się przykładem różnych urojeń. Wyobraził sobie, że nieustan­nie wydobywa się z niego zapładniający fluid, co sprawia, że mimo­wolnie może on popełnić kazirodztwo czy jeszcze straszniejsze czyny. I tak trwał w nieustannym strachu, bał się obecności kobiet i często zbytnia — w jego mniemaniu — bliskość matki, babki czy siostry wywoływała w nim przerażenie. Uważał, że rodzaj ludzki jest zdomi­nowany przez kobiety. Wierzył, że rzećzą szlachetną i wielką byłoby wyzwolić ludzi spod ich jarzma, a potrzebny byłby do tego jedynie chwalebny przykład. Pośród setek monomanów, których leczyłem, nigdy nie spotkałem tak wyraźnego przypadku obłędu. Nieszczęśnik ten budził raczej litość niż grozę”.Owe obserwacje ubrano w formę uczonych konstatacji. „W tej dziko gestykulującej marionetce, która mówiła i śmiała się, ale której nikt nie słuchał, rozpoznajemy kształty Riviere’a; obłęd pociągał za sznurki.